De beslissende tweekamp tegen zijn landgenoot Alexander Georgiev leverde in de vier reguliere partijen geen beslissingen op. In de derde barragepartij. met een tempo van vijf minuten per speler, plus vijf seconden extra per zet (de zogenaamde Fisher-module), sloeg Schwarzman toe. Helaas zijn de notaties van de barragepartijen niet wereldkundig gemaakt en bleven de spanningen in de gewone partijen vooral onderhuids. Daarom heb ik gekozen voor de fraaie winstpartij van Gérard Jansen op Guntis Valneris, waarmee de Europese kampioen van 1987 de strijd om de derde plaats in zijn voordeel besliste. Een geweldige prestatie van Jansen, die in het lange voortraject kanonnen als Mllsjln, Clerc en Gantwarg uitschakelde In de barrages.

Wisselende meningen over systeem EK in Domburg

maandag 11 november 2002

Jos Stokkel (bruine trui) analyseert zijn partij die hij speelde tegen de Rus Alexander Georgiev. Stokkel verloor.

foto Lex de Meester

Daverend dammen in saaie truien

door Koen de Vries

DOMBURG De kleding van de deelnemers even buiten beschouwing gelaten, is het EK dammen in Domburg tot nu toe een kleurrijk gebeuren. Wie aan het eind van de middag de speelzaal in recreatiecentrum De Parel betreedt, is verzekerd van spektakel. Dan zitten de dammers in vliegende tijdnood of moeten ze via vluggertjes de volgende ronde proberen te bereiken. Help, de borden staan in brand!

Voorlopig hoogtepunt in Domburg (voor even Hamburg genoemd) is de partij tussen Huissenaar Gérard Jansen en de WitRus Evgeni Vatutin. Twee reguliere partijen en vier vluggertjes van vijf minuten brachten geen beslissing, waardoor een revolutionair dam-idee de beslissing moest brengen.

Jansen kreeg met zwart drie minuten bedenktijd en mopst Vatutin, die met wit vijf minuten kreeg, op remise houden om de vierde ronde te bereiken. De hartslag van de dammers steeg tot ongekende hoogten, de stenen vlogen over het bord en de toeschouwers buitelden' bijna letterlijk over elkaar heen. Jansen speelde gelijk en won dus. Wie zei dat dammen geen kijksport is?

Voor in Domburg afwezige grootheden als Sijbrands en Wiersma zijn vluggertjes op een EK een vorm van heiligschennis. De sport verliest volgens hen zijn waardigheid. En zij zijn niet de enigen die dat vinden. Tijdens de ultieme beslissingswedstrijd tussen Jansen en Vatutin stonden vele deelnemers met gekromde tenen in speelzaal. Wat op het WK schaken een inmiddels breed geaccepteerde, ja, zelfs toegejuichte, speelvorm is kan bij veel topdammers niet door de beugel.

Wetenschappers

Maar zijn zij dan ook geen sporters, maar veel meer wetenschappers? Veel dammers willen voorafgaand aan een toernooi weten wie ze van de eerste tot de laatste dag aan de andere kant van het bord zullen aantreffen. Meten is weten. Het liefst zouden ze vooraf ook de uitslag willen vaststellen.

Gérard Jansen (38) denkt er echter niet zo over. Hij geeft weliswaar de voorkeur aan de oude toernooiopzet, maar ziet ook voordelen aan het afvalsysteem dat in Domburg gehanteerd wordt. „En dat is beslist niet omdat ik nu van Vatutin gewonnen heb”, zegt hij nadrukkelijk. Hij toont zich tijdens zijn toelichting geen duffe huiskamergeleerde, maar een man van de wereld. Hij legt dwarsverbanden met andere sporten: met de charme van de tiebreak in het tennis en de gluiperige en winnende counter van de voetbalploeg die de hele wedstrijd heeft staan te verdedigen. Jansen: ,,Dammen heeft een stoffig imago en daar moeten we vanaf. Natuurlijk is de geluksfactor in dit soort partijtjes van groot belang, maar het is minder een loterij dan de gewone loterij. Dit geeft een extra dimensie aan de sport.”

Jansen, die in 1987 in Moskou Europees kampioen werd, wil zijn geheim voor het succes tegen Vatutin best prijsgeven. ,,Je moet je voorafgaand aan zo’n vluggertje helemaal leegmaken. Je moet alles vergeten en weer helemaal op nul beginnen. Vandaar dat ik me weinig meer kan herinneren van de dingen die gebeurd zijn. Ja, ik weet dat ik één keer volledig gewonnen stond en het door een blunder toch nog remise werd. Maar dat zijn natuurlijk dingen die je nóóit meer vergeet.” Hoewel hij niet geloofde dat de ultieme barrage-partij in Domburg ooit gespeeld zou worden, bereidde hij zich met zijn plaatsgenoot Jos Stokkel er wel op voor. Ook Stokkel ziet voordelen in het systeem, inaar ziet ook nadelen. Het meest stoort hem dat de favorieten extra bevoordeeld worden. In de eerste ronde konden zij dankzij een gewogen loting geen topper treffen en wanneer ze de laatste acht bereiken, is er weer sprake van een beschermde positie. „Eén keer een topspelcr beschermen oké, maar twee keer is niet eerlijk.”

Opwinding

Het is in Domburg overigen niet alleen opwinding troef. Er lijkt daar sprake te zijn van een wedstrijd in een wedstrijd: wie draagt de meest kleurloze trui? Terwijl menig schaker er alles aandoet om zo gesoigneerd mogelijk aan tafel te verschijnen, lijken de meeste dammers alle mogelijke moeite te doen zich onzichtbaar te maken.

Dertig van de 32 deelnemers lijken mee te willen dingen in de strijd om de saaiste trui. Alleen de Rus Milshin (keurig in het pak) en de Letse Zoja Golubjeva (strak jasje) doen niet mee. Kansrijk zijn onder meer veelvoudig wereldkampioen Anatoli Gantwarg (vormloze, donkergroene trui met rode streepjes), Ron Heusdens (vooroorlogse blauwe kabeltrui), de Rus Alexander Georgiev (fantasieloze geheel grijze trui), Jos Stokkel (viesbruine trui), Auke Scholma (geheel grijze trui, maar wel met een ritsje) en de Let Konstantin Aleksejevs (donkerblauwe trui met een rood streepje).

Zaterdag maakte de aanvankelijk kansrijke Evgeni Vatutin zich op slag kansloos door over zijn trui een helwit trainingsjack met het opschrift Admiral Szczecin aan te trekken. F'n ook de Let Roberts Misans prijst zich uit de markt. Zijn egaal grijze trui is weliswaar van grote klasse, maar zijn rood geverfde haar werkt zwaar in zijn nadeel.

Vijf Nederlanders naar laatste zestien op het EK dammen

van onze sportredactie

DOMBURG Veelvoudig oudwereldkampioene Zoja Golubjeva is erin geslaagd zich te plaatsen voor de vierde ronde van het EK dammen. De enige vrouwelijke deelnemer verraste zaterdag haar Letse landgenoot Aleksejevs en hield hem gisteren op remise.

Golubjeva schaarde zich daardoor bij de laatste zestien. De overige zestien deelnemers moeten naar huis.

Van de Nederlandse spelers in de herkansingsronde slaagden alleen Jeroen van den Akker en Ron Heusdens erin de achtste finales te halen. Jos Stokkel (twee nederlagen tegen de sterke Rus Georgiev) en Martin Dolfing (nederlaag in de verkorte partijen tegen de Oekraïner Kirzner) werden uitgeschakeld. Clerc, Scholma en Jansen hadden zich al eerder verzekerd van een plaats bij de laatste zestien.

Nationaal kampioen Dolfing had zaterdag al de grootste moeite om de zwakker ingeschatte Kirzner van een overwinning af te houden.

Gisteren speelde hij met de witte schijven eveneens remise. In de verkorte partijen over twintig minuten bleef hij vervolgens overeind, maar in de versnelde barrage met vijf minuten bedenktijd sneuvelde de Groninger.

Tijdnood

Jos Stokkel kwam zaterdag in grote tijdnood. Aanvankelijk leek hij Geirgiev ver terug te kunnen dringen, maar toen hij een afruil uit de weg moest gaan, kwam hij in moeilijkheden. Hij had eigenlijk geen geschikte zetten meer voor handen.

Uiteindelijk gaf hij met nog één seconde op de klok en vijftien zetten te gaan op. Gisteren speelde de Huissenaar alles of niets. Het werd niets tegen Georgiev, die volgens velen de grote favoriet is voor de eindzege. Stokkel: „Volgens mij heeft hij de langste adem van allemaal.”

De Rus maakt niet alleen in de reguliere partijen een sterke indruk, hij is ook heersend wereldkampioen in het rapid-dammen.

Ron Heusdens, nummer tien van de plaatsingslijst, had mee: moeite met de Pool Chmiel, dan diens 28e positie deed vermoeden. Pas in de eerste barrage kon Heusdens toeslaan. De Schie-dammer moet het nu opnemen tegen Schwarzman. Deze Rus staat het hoogst genoteerd op de plaatsingslijst.

Van den Akker sloeg zijn slag tegen Domchev in een merkwaardige barragepartij, waarin hij eerst verloren kwam te staan, maar door een misgreep van de Litouwer tot winst kwam. Rob Clerc is zijn volgende opponent. Oud-wereldkampioene bij de vrouwen Golubjeva krijgt inde achtste finale invaller Auke Schol ma als tegenstander. Gérard Jansen speelt tegen de Rus Milshin.

Valneris - Jansen

(1e partij om 3e en 4e plaats EK, 21 nov. 2002, Domburg)