ZATERDAG 22 OKTOBER 1960
Dammen
Tchegolev neemt de leiding over na overwinning op Koeperman
Na zes uur spelen capituleerde de zich fel verdedigende titelhouder
Er valt niet elke dag melding te maken van adembenemende situaties in het toernooi om het wereldkampioenschap dammen. De vrijdagavond in de fraaie zalen van Pulchri Studio gehouden enige „Haagse ronde”, bracht wel de big match tussen de lijstaanvoerder wereldkampioen Iser Koeperman en de Benjamin van het gezelschap, zijn negentienjarige landgenoot Tchegolev, doch overigens weinig schokkende gebeurtenissen. Het was een goede dag voor de Nederlandse spelers. De optimale score werd door hen voor de eerste maal in dit toernooi bereikt. Deze gunstige resultaten brachten hen op de ranglijst niet veel verder, want ook Baba Sy was in grootste vorm en won gedecideerd. De strijd om de leiding was hevig. De kleine zwijgzame student Tchegolev toonde niet de minste vrees voor zijn geduchte landgenoot en bleek bereid zijn tweede plaats in de waagschaal te stellen bij zijn poging een gooi te doen naar de wereldtitel. Men weet thans wel voldoende van de Russische spelers af om er zeker van te zijn dat het beslist geen salonremise zou worden. En dat werd het ook niet. Tchegolev speelde als een leeuw, zag alles en wikkelde feilloos af. Een ovationeel applaus viel hem ten deel toen hij na zes uur spelen alleen aan het hoofd van de rang- lijst kwam te staan.
Dukel was in zijn partij tegen De Descallar weer geheel de oude. De schokkende gebeurtenissen van Amsterdam, waar hij een gewonnen stelling tegen Koeperman zag verkeren in een nederlaag, hadden hem kennelijk alleen maar in zijn strijdlust gesterkt. En dus trok hij er on-vervraagd op los. De Marokkaan voelde niets voor een nieuwe nederlaag en ruilde wat hij kon. Terreinverlies kon als gevolg van deze speelwijze niet uitblijven. „Ik moet me niet opwinden en rustig trachten te blijven”, was de nuchtere conclusie van de IJmuidenaar met zijn ijzersterk moreel. Steeds verder opdringend gaf hij de Marokkaanse graaf geen kans op herstel en won volkomen verdiend.
In de strijd Agliardi - Gordijn beantwoordde de Hagenaar de eerste zet van 32-28 met 18-22, het recept dat tijdens de match Koeperman tegen Van Dijk zo in zwang was. Agliardi, die dit tornooi als de beste dam-cursus beschouwt die hij ooit ge-volgd heeft, had van deze variant niet terug. Hij trachtte de positie op te lossen door een randschijf te accepteren. Dit was een kolfje naar de hand van Gordijn, die nu iets had om aan te „kluiven” en op de rand schijf ging combineren. Tegen de wetten van de leerboekjes in bezette de Monagask het centrum. Met inspanning van alle krachten wist hij geruime tijd houdbaar spel te bewerkstelligen. Dat de dreiging vaak erger is dan de zet, werd ook nu weer bewezen. Gordijn vlocht een combinatie op de coupe royal in de stand.
Hiervan schrok de tegenstander zo dat hij een zwakke positiezet deed, welke zijn stelling als een kaartenhuis ineen deed storten. Als enige uitweg meende hij ten koste van enige schijven een dam te kunnen halen, maar ook hierop had Gordijn het goede antwoord.
Sen a Kaw dam-blind
De Haitiaan Saint Fort bleef zijn spelopvatting getrouw en zocht al direct de rand van het bord op. Dit kunstje kende zijn tegenstander, de Surinamer Sen a Kaw ook en deze aarzelde niet zijn lange vleugel eveneens naar de kant te ontwikkelen. Bij de 24ste zet liep de neger-dichter achter een schijf. Sen a Kaw dacht niet lang na. Hij speelde een zet, die de ook hier weer aandachtige zaal de handen ten hemel deed heffen. Na de slagwisseling werd het waarom de Surinamer duidelijk.
Bij het tellen der schijven kwam hij er één te kort bij zijn tegenstander. Een staaltje van damblindheid dat men in een wereldkampioenschap niet vaak ziet. Inplaats zich vanaf dat moment tot het uiterste te verdedigen, probeerde Sen a Kaw de Haitiaan te verschalken met enige grapjes, maar het was alles te doorzichtig. Al heel spoedig had Saint Fort zijn punten-aantal met twee vermeerderd, waar- door hij een gemiddelde van één punt per partij bereikte.
Deslauriers niet sterk
Verpoest en Deslauriers speelden een rustige opening, welke langs de bekende paden een normale gelijkmatige ontwikkeling van de stukken ten doel had. De oud-wereldkampioen is tot heden maar matig op dreef en echt nog niet de gevreesde tegenstander van vier jaar geleden. De Canadees poogde via een opgesloten lange vleugel tot enige actie te komen, doch de rustige Belg gaf hem niet de kans en wikkelde via een centrum ruil zodanig af dat de Canadese linkerwing ongunstig bleef opgesteld en alleen via een zijwaartse ruil in het spel gebracht kon worden. Verpoest behield het betere spel. Dat prikkelde Deslauriers tot het uiterste. Vanaf dat mo- ment speelde hij plotseling ijzersterk. Verpoest moest voorzichtig spelen om nadeel te ontgaan. Dat was hem wel toevertrouwd. Het is nu wel duidelijk geworden dat de oud-wereldkampioen in dit toernooi niet opnieuw hoge ogen zal gooien. De capaciteiten heeft hij zeker, maar de wil blijkt niet sterk genoeg te zijn.
Bom-Dionis
Het duurde geruime tijd voor er tekening kwam in de strijd tussen Bom en Dionis. Bom miste kennelijk de inspiratie na zijn deceptie van donderdag en speelde voor zijn doen opvallend rustig. Toch stelde hij zijn schijven zodanig op, dat zijn stelling in het middenspel bewegelijker was dan die van de Parijzenaar. Het is Bom al meerdere malen overkomen, dat hij in een betere positie geen kans kreeg zijn voordeel te realiseren. Speciaal de Fransen zijn uiterst taai in de verdediging. De Nederlander probeerde het langs andere wegen dan voorheen en stootte door met 28 naar 22, waarmee hij zijn tegenstander een onbespeelbare vleugel liet. De Fransman verkoos - onbewust - in schoonheid te sterven boven een lange marteling. Zijn voorstelling van de door hem toegelaten combinatie was te rooskleurig en Bom won fraai.
Koeperman dacht
Men kan van de spelers veel zeggen, maar in geen geval dat zij niet konsekwent zijn. Tchegolev prefereerde ook tegen Koeperman het systeem van de aanval met de korte vleugel. Hij onderstreepte zijn bedoelingen nog eens door reeds bij de zevende zet de kroonschijf ter ondersteuning aan zijn intenties te hulp te roepen. De partij werd direct al interessant toen de jonge meester geen respect toonde voor zijn landgenoot en zich een kettingstelling- formatie liet welgevallen. Weliswaar kon hij zich enige zetten later bevrijden, maar dit ging ten koste van de formatie aan de lange vleugel. Wat Koeperman met ragfijn positie-spel ook probeerde Tchegolev hield goed stand, laveerde in steeds iets mindere stelling bekwaam en wist de ernstige dreigingen af te wenden. Beiden braken door naar dam, echter met winst van één tempo-zet voor de wereldkampioen. Dat leverde hem stukwinst op.
Hiermede was hij echter nog niet klaar, want toch bleek het Koeperman te zijn, die de remise moest trachten te forceren. Bijna drie kwartier gebruikte hij voordat hij zijn volgende zet afgaf. Al dat denken hielp niet. Achttien zetten in twee minuten restten Koeperman nog. Hij wilde zich niet overgeven. Maar het was te laat, de wereldkampioen moest zich - voor het eerst in dit toernooi - gewonnen geven. Ook Koeperman heeft nu ervaren hoe moeilijk het is aan de top te blijven.
Een teken aan de wand. De gelijkmoedige vredelievende Fransman Verse liet vrijdag zowaar zijn passieve houding varen en trad tegen de Senegalees Baba Sy al direct agressief op. Met de rechterflank ondernam de wit-speler een tegenactie. Vooralsnog prefereerde hij zwart met een randschijf te laten zitten boven het voordeel van de aanval. De Parijzenaar had niet veel moeite de randschijf door middel van een dubbele ruil op te lossen en bleef heerser in het centrum. Baba ging er eens echt voor zitten en bouwde uit het niets een aanval met de rechtervleugel op. Vindingrijk pareerde Verse deze doorstoot maar het mocht hem niet baten.
Een stuk-offer bracht slechts schijnbaar verlichting. Wel leverde dit tenslotte wederzijdse dam-doorbraken op, doch de witte dam bezette de lange lijn, waardoor de Senegalees een tweede dam kon bemachtigen. Nu was hij gereed de losstaande zwarte schijven te gaan consumeren. Hij deed dat met graagte en de rest was slechts kinderspel voor de populaire dammer uit Afrika.
De uitslagen waren: Saint Fort (Haiti) - Sen a Kaw (Suriname) 2-0. Bom (Nederland) - Dionis (Frankrijk) 2-0. Verpoest (België) - Deslauriers (Canada) 1-1. Agliardi (Monaco) - Gordijn (Nederland) 0-2. Baba Sy (Senegal) - Verse (Frankrijk) 2-0. De Descallar (Marokko) - Dukel (Nederland) 0-2. Koeperman (Rusland) - Tchegolev (Rusland) 0-2.
De stand ziet er na de 7de ronde als volgt uit: 1. Tchegolev (Rusland) 12 uit 7. 2. en 3. Koeperman (Rusland) en Baba Sy (Senegal) beiden 11 uit 7. 4. Gordijn (Nederland) 9 uit 6. 5. Bom (Nederland) 8 uit 7. 6. en 7. Deslauriers (Canada) en Dukel (Nederland) 7 uit 7. 8. Verpoest (België) 6 uit 7. 9. Saint Fort (Haiti) 5 uit 5. 10. en 11. Dionis (Frankrijk) en Sen a Kaw (Suriname) 5 uit 7. 12. Verse (Frankrijk) 4 uit 6. 13. Descallar (Marokko) 3 uit 7. 14. Agliardi (Monaco) 1 uit 7.
|
|
(7) Koeperman,I. - Sjtsjogoljew,W.
Wch, 21-10-1960
Maar voorlopig richten we de blik op het WK 1960. Sjtsjogoljevs overwinning, drie ronden voor het einde van het (dubbelrondige) toernooi, op Baba Sy, de Senegalese wonderdammer die op dat moment aan de leiding ging, zou uiteindelijk van beslissende betekenis blijken. (De eindstand zag er, voor wat de eerste drie plaatsen betreft, immers als volgt uit: 1. Sjtsjogoljev 42 punten uit 26 partijen; 2. Baba Sy 41; 3. Koeperman 40.) Toch droeg ook de partij die Sjtsjogoljev in de eerste turnus van Koeperman won, in grote mate bij aan zijn succes.
Het is waar: Koeperman - Sjtsjogoljev was bij lange na niet de beste partij van de toernooiwinnaar. Het eerste gedeelte was namelijk onmiskenbaar voor Koeperman, de 38-jarige titelhouder, die met zijn sterke centrumspel de beste kansen naar zich toe trok.
'Normaliter' zou Sjtsjogoljev dan ook hooguit één punt aan deze ontmoeting hebben overgehouden. Maar in de tweede partijhelft raakte Koeperman zijn greep op de stand gaandeweg kwijt, waarop Sjtsjogoljev een tweetal gevoelige speldenprikken uitdeelde en het initiatief overnam.
En toen Koeperman ook in het dammeneindspel dat na de eerste tijdnoodfase op het bord was verschenen, minder trefzeker bleek dan zijn tweemaal zo jonge tegenstander, zette Sjtsjogoljev de partij zowaar in winst om! Dat deed hij op een wijze die ook anno 2000 nog altijd bewondering afdwingt.
1.32-28
1...17-22
2.28x17
11x22
3.37-32
6-11
4.32-28
12-17
5.38-32
1-6
6.43-38
8-12
7.49-43
3-8
Щеголев применяет - на тот момент - гипер-современную схему построения, которая, безусловно, выглядит стильно. Но в приземленной игре Купермана она оказывается почти ничего не дающей. 8.41-37
20-25
9.46-41
14-20
10.32-27
10-14
11.37-32
5-10
12.41-37
19-23
13.28x19
14x23
14.33-28
Изгоняет соперника с центра доски. 22x33
15.39x19
13x24
16.44-39
9-14
17.50-44
4-9
18.39-33
8-13
19.44-39
Наращивание с 19.43-39(!) и 20.48-43(!) было бы по меньшей мере столь же сильным. Текстовый ход менее амбициозен, так как возможный ход на край доски (24-30x30-35) теперь остается без серьезных позиционных последствий. [ Кстати, почти такая же позиция возникла в прекрасной партии, выигранной Щеголевым у Каца в 1978 году. При 9 на 8 и 43 на 44, далее следовало 19.43-39
2-8
20.48-43
17-22
21.47-41
14-19
22.32-28
24-30
и т.д. с преимуществом у белых. ] 19...2-8
20.47-41
17-22
21.32-28
14-19
22.28x17
12x32
23.37x28
7-12
24.41-37
11-17
25.37-32
10-14
26.42-37
24-30
27.35x24
20x29
28.33x24
19x30
29.39-33
30x39
30.43x34
14-20
31.34-29?!
31.34-30 и 32.40x29 было предпочтительнее. 20-24
32.29x20
15x24
33.40-34
9-14
34.34-29
14-19
35.29x20
25x14
36.45-40?
[ Лучше было 36.33-29!
Правда, после
17-22
37.28x17
12x21
превосходство белых равно нулю, но это всегда было предпочтительнее, чем (слишком) медленный текстовый ход, которым они передают инициативу сопернику. ]
[
Кстати, я хотел бы отметить здесь удивительную параллель. Если бы в позиции после 36.33- 29 мы передвинули шашку 45 на поле 40, то увидели бы на доске позицию из соревнования Clerc - Badal 1994 года! И в ней Clerc, благодаря тому, что 17-22x21? был устранен (38.29-24! и т.д. с матом), действительно оказался с решающим преимуществом. Таким образом (38...17-21?
39.29-24
19x30
40.49-44
14-19
41.31-26
18-23
42.26x17
12x21
43.36-31
21-26;
или 38...17-22?
39.28x17
12x21
40.29-24
19x30
41.31-26
21-27
42.32x21
16x27
43.37-32
27-31
44.36x27
14-19)
35.45-40
35x44
36.49x40
17-21
37.48-43
14-20
38.28-23!
19x28
39.32x23
6-11
40.40-35
20-25
41.31-26
11-17
42.37-31
18-22
43.43-39
13-18
44.39-34
8-13
45.35-30
и белые победили. ]
36...18-23!
Неужели Куперман слишком поздно понял, что теперь ему нельзя играть 37.40- 34? из-за 37...23- 29! +? Вряд ли такое можно себе представить. И все же, видимо, титулованный игрок где-то ошибся, ведь теперь именно Щеголев неожиданно получает преимущество! 37.31-27
14-20
38.36-31
17-21!
Куперман терпит вторую неудачу в течение трех ходов: 39.48-43
[ черные отвечают на 39.31-26?
прорывной комбинацией 19-24!!
но, не (39...20-24
40.26x17
12x21
и т.д. ) 40.28x30
20-25
41.26x17
25x45
] 39...21-26
40.28-22!
Лучшая защита. Хотя теперь черные выставляют на доске клеверный лист: 12-17!
41.22x11
6x17!
42.43-39
17-21
43.33-28
20-24
44.40-34!
24-29!
45.34-30
19-24
46.28x19
24x35
47.19-14
35-40
48.14-10
40-45
49.10-4?
Находясь в тяжелом временном положении, Куперман пренебрегает ничейным вариантом [ 49.38-33!
29x38
50.32x43
21x41
51.10-4
26x37
52.4x47
, после чего у черных нет защиты против плана 53.43-38!, 54.38-32! и 55.47-41 =. ] 49...13-18!!
50.4x22
45-50!
Таким образом, черным, по крайней мере, удается добиться материальной выгоды. Однако равновесие еще не нарушено окончательно. 51.22-4?
Но несмотря на то, что на свой 51-й ход он выделил не менее сорока(!) минут времени на обдумывание, Куперман приходит к ошибочному плану: [ Действительно, как указал секундант Купермана Каплан, белые могут удержать свои позиции с 51.22-6!
50x47
52.27-22!
21-27
затем бесполезно для черных (например, 53.32x21
16x18
или (53...16x36
54.22-18=
, поэтому неясно, что он может сделать против ничейной угрозы 53.22-18! ) 54.37-32=
] 51...50x47
52.27-22
29-34!
Щёголев справедливо пренебрегает второй шашкой: гораздо лучше он получает вторую дамку! 53.22-18
47-29!
54.4-9
[ На 54.4-10
черные снимают угрозу 55.32-27 = ударом либо на 7, либо (даже) на 1. ] 54...29x12!
Но это именно единственный ход: на 54...29x7/1? у белых последовала бы ничейная комбинация 55.32-27! и 56.9- 3/25 и т.д. 55.9-14
12-7!
Парирует угрозу 56.32-27 и т.д. =. 56.31-27
34-40
57.14-25
7-12!!
Просто переставив свою дамку в поле 12, Щёголев может свести на нет угрозу 58.37- 31! и т.д., =. 58.25-14
Угроза ничьей (59.37-31=) в который раз безрезультатно: 12-18!
Щеголев переходит в эндшпиль 4х2, который он доведет до победы с впечатляюще уверенными действиями. 59.14-3
18x48
60.3x45
48-30!
61.32-28
30-13!
62.45-23
26-31
63.23-10
13-18
64.10-14
31-36
65.14-3
21-26
66.3-14
26-31
67.14-5
18-4!
68.28-23
31-37!
Здесь Куперман отказался от борьбы: 69.23-18
, последняя ниточка белых, проигрывают 4x27!
70.5x46
36-41
0-2
|
