De Volkskrant 03-01-1991

Van onze dammedewerker EGBERT VAN HATTEM

ENSCHEDE - De kans dat de dam-herkamp tussen Goentis Valneris en Ton Sijbrands daadwerkelijk doorgang zal vinden is zeer gering. Beide spelers eindigden tijdens het in november gespeelde WK-toernooi in Groningen als tweede achter wereldkampioen Aleksej Tsjizjov, die daarmee zijn titel prolongeerde. De vergevorderde plannen om in Cannes de beslissing voor het uitdagersrecht te forceren hebben schipbreuk geleden, omdat Sijbrands zich niet wil onderwerpen aan het zogenoemde „SB-systeem".

Het „Sonnenborn-Berger-systeem" (dat deel uitmaakt van het FMJD-reglement waaronder de WK-toernooien worden afgewerkt) is ervoor verantwoordelijk dat Sijbrands, ondanks het feit dat hij in het WK-toernooi even veel punten behaalde als Valneris, de herkamp over zes partijen winnend moet afsluiten. Pas dan kan hij de wereldkampioen voor de tweede maal uitdagen. Sijbrands weigert onder deze voorwaarde te spelen.

FMID-voorzitter Bairamov praat nog met Valneris en enkele Letse afgevaardigden om alsnog tot een compromis te komen. Tot dusver heeft de jeugdwereldkampioen echter niet aangegeven dat hij van het FMJD-reglement wil afwijken. Zelfs Sijbrands' voorstel de herkamp desnoods met snel-dam-partijen te beslissen, werd afgewimpeld.

Het definitieve besluit moet aan het eind van deze week vallen, omdat anders de organisatie van de herkamp (eind februari in Cannes) gevaar loopt. Officieel moet de herkamp binnen zes maanden na het WK-toernooi worden gespeeld. Indien Valneris voet bij stuk houdt, wordt hij automatisch de nieuwe uitdager van Aleksej Tsjizjov.

Sijbrands' actie komt niet onverwacht. De Nederlander heeft er nooit een geheim van gemaakt dat hij een dergelijke gang van zaken verafschuwt. In diverse publikaties spuide hij kritiek op de vermaledijde SB-berekening, die uiteindelijk zelfs de doorslag kan geven voor het uitdagersrecht. Bij de match Sijbrands - Gantwarg (Deventer, 1989) deed zich een identieke situatie voor. Toen besloten beide spelers bij gelijke stand het lot te laten beslissen. Sijbrands won toen met 7-5.

Het rekenschema van het SB-systeem houdt in dat men bij winst tweemaal zoveel SB-punten krijgt als het (normale) puntenaantal van de speler tegen wie dat resultaat is bereikt. Bij remise wordt het enkelvoudige aantal toegevoegd. Verliespartijen leveren geen SB-punten op. Zodoende verkrijgt men een maat voor de gemiddelde sterkte van de tegenstanders tegen wie de wedstrijdpunten zijn behaald. Op grond van dit rekenkundig systeem behaalde Valneris in Groningen 463 SB-punten, slechts acht meer dan Sijbrands. Valneris won onder anderen van Macodou N,Diaye (4e) en Jannes van der Wal (7e).

Sijbrands vindt dat hiermee de zuivere competitievorm wordt aangetast. De eigen eindrangschikking wordt immers afhankelijk van de prestaties van anderen. Bovendien is niet duidelijk welke dam-technische kwaliteiten nu precies worden gemeten. (Winnen van een sterke tegenstander is in principe net zo knap als remise spelen tegen een zwakkere dom is.) 

Dit speelt zich allemaal af op een moment dat de plannen om de herkamp tijdens het Festival desjeus in Cannes te organiseren, de afrondende fase hebben bereikt. Er wordt al een sponsorbedrag van dertigduizend gulden genoemd. Bessel Kok kaartte de mogelijkheid aan bij de organisatie van het evenement. Hij had als voorzitter van de stichting „Ton Sijbrands op weg naar het wereldkampioenschap" een groot aandeel in de organisatie en de sponsoring van de matches in Deventer (tegen Gantwarg) en in Amersfoort (tegen Tsjizjov).

Sijbrands trad al eerder op bij het denksport-festival te Cannes, waar naast schaken, dammen en bridge ook go, scrabble (populair in Frankrijk) en andere denksporten gespeeld worden. In 1986 verbeterde hij daar zijn blind-dam-record door het simultaan tegen twaalf spelers op te nemen. In de dam-wereld wordt gevreesd vóór een herhaling van 1987.

In Irkoetsk speelden Dibman en Gantwarg hun partijen om de wereldtitel (20-20). Er werd geen sponsor voor de twee Sovjet-dammers gevonden. Tot overmaat van ramp toonden weinigen belangstelling om naar dit oord af te reizen, zodat de match zich in grote stilte en met moeizaam doorlekkende (soms zelfs foutieve) informatie afspeelde.