(1) Sijbrands,Ton - Huismans,Jan
Diversen KNDB (1), 01-04-1963

1...16-21 2.30-13! 20-24 Natuurlijk mocht zwart 66.35-30 + onder geen beding toelaten. 3.13x30 21-27 4.30-34! Alleen door zwart - zij het langs indirecte weg - van veld 32 af te houden, kan wit zijn voordeel vasthouden. De tekstzet stelt onder meer de dreiging 68.34-23 + aan de orde.
[ 4.30-48 27-32 5.48-42 11-17 was het remise geworden. ]
[ 4.30-24? 27-32 5.24-42 11-17 ]
4...27-32?? Overziet de werkelijke bedoeling van wits laatste zet.
[ Terug naar de stand na 67.30-34. Daarin had Huismans vanzelfsprekend 4...14-19! moeten spelen. Op de vraag of wit ook dan zou hebben gewonnen, moest ik gedurende een kleine veertig jaar het antwoord schuldig blijven. Of beter gezegd: die spaarzame keren in de periode 1963-2002 dat ik de onderhavige partij onder ogen kreeg en het 3x3 eindspel oppervlakkig bekeek, lukte het mij niet winst voor wit te vinden. Totdat ik er een half jaar geleden opnieuw op stuitte en besloot mij er ditmaal eens daadwerkelijk in te verdiepen. Toen bleek mij dat wit wel degelijk kan winnen, en mooi ook. Kijkt u maar: 5.34-29! Alleen zo. Van de vier verschillende verdedigingen waaruit zwart nu kan kiezen, valt
A) 5...27-31? meteen af: wit wint simpel met 6.29-42 31-36 7.42-37 19-24 8.25-20 enz. Maar de resterende drie brengen stuk voor stuk spannende varianten met zich mee, die stuk voor stuk in stijlvolle 3x1 motiefwinsten uitmonden. Men zie:
B)1) 5...27-32 Hierop geeft het voor de hand liggende
B1) 6.29-42? niet meer dan remise. En met zetten als 69.29-47? of 69.25-20? komt wit er evenmin.
B2) Nee - de winst schuilt in een moeilijk te doorgronden manoeuvre die op het eerste gezicht tijdverlies lijkt in te houden maar die in werkelijkheid juist een kostbaar tempo wint, te weten 6.29-15! 19-23 7.15-42!! De clou van die manoeuvre is dat wit, doordat zwart veld 19 heeft moeten ontruimen, met schijf 25 kan oprukken zonder daartoe eerst het tijdrovende 35-30 te hoeven spelen. En het tempoverlies waarmee 29-15-42 gepaard lijkt te gaan, wordt genivelleerd door de omstandigheid dat zwart in feite eveneens pas-op-de-plaats moet maken: anders dan (69...)11-17 draagt (69...)19-23 niet wezenlijk aan zijn tegenaanval bij!Na 70.15-42 gaat de variant als volgt verder: 11-17 8.25-20 17-22 na (8...17-21 9.20-14 21-26 zou zelfs het laconieke 10.14-10!? + kunnen) 9.20-15! (maar hierop kom ik straks nog uitvoerig terug) 22-28 10.35-30!! 23-29 (10...28-33 11.42x18 32-38 12.18-34) 11.42x24 32-37 12.24-47 28-32 13.30-24! 37-41 14.47x36 32-38 15.36-31! 38-43 16.31-48! 43-49 17.48-43 49x20 18.15x24
C) 5...11-17 6.29-15!! (ook hier de enige winnende zet) en nu:
C1) 2.1) 6...19-23 7.15-42! 23-28 (andere zetten komen op variant 1 neer) 8.25-20 28-32 9.20-15!! 27-31 10.42x12!! 32-38 of (10...32-37 11.12-29 37-41 12.29-23! 41-47 13.35-30! 47-36 14.23-41 36x47 15.30-24 47x20 16.15x24) 11.12-34! 38-42 12.35-30! met vangst van de zwarte dam.
C2) 2.2) 6...17-21 7.15-4!! 19-23 (nog het beste) 8.4x36!! 23-29 vooral niet 71.4x31? wegens 71...23-28! met remise; het verschil is dat wit nu na (8...23-28 9.36-47! 21-26 10.25-20 26-31 11.20-14 31-37 12.14-10 wel tijdig op tweede dam zou komen) 9.36-22 29-34 10.22-33! 21-27 11.25-20 27-31 (11...27-32 12.35-30!! 34x14 13.33-42! wint wit behulp van het klassieke middenlijn-motief: 14-19 14.42-15!! 19-23 15.15-20! enz.) 12.20-15!! (weer draait alles om de bezetting van dit randveld)
C2a) 12...34-39 13.33x44 31-37 14.44-33! 37-41 15.33-28! 41-47 16.35-30 47-36 17.28-41 36x47 18.30-24 47x20 19.15x24
C2b) ook 12...31-37 verliest door 13.35-30! 34x25 14.33-47 (14.15-10)
D) 3) 5...11-16 (Deze zet verhindert de dam-manoeuvre uit de varianten 1 en 2 (69.29-15?? 19-24! =). Maar doordat (68...)11-16 tegelijkertijd ernstig tempoverlies betekent ten opzichte van die spelgangen waarin zwart met 11 naar 28 oprukt en de remise-dreiging 28-33! en 32-38 operationeel maakt, kan wit het zich op zijn beurt permitteren de opmars van 25 door het tijdrovende 35-30 vooraf te laten gaan. En het is ook in dit ene uitzonderlijke geval dat hij zijn dam 'lang' dient te spelen, dus naar 47 in plaats van veld 42. Wit wint namelijk als volgt:) 6.29-47! 27-32 7.35-30! 32-37 8.25-20 16-21 (op 71...19-23 kan hij zelfs kiezen tussen 72.20-15 + en 72.20-14 +) 9.20-15 21-27 10.15-10 27-32 11.10-4 32-38 12.47x8!! 37-42 of (12...37-41! 13.8-19! 41-47 14.4-15 enz.) 13.4-15! 42-48 14.8-3! 48x25 15.15-20 25x14 16.3x25 (Op zich was ik al aangenaam verrast door de ontdekking dat wit na 67...14-19 toch in alle varianten gewonnen bleek te staan. (Dat ik, als 13-jarige, die winst er achter het bord natuurlijk nooit uit zou hebben gehaald, is een ander, wat mij betreft irrelevant verhaal.) Maar mijn enthousiasme nam nog veel grotere vormen aan toen ik de gevonden varianten met behulp van het computerprogramma TRUUS op eventuele fouten controleerde. Bij variant 1 merkte de computer namelijk op dat behalve 72.20-15 de zetten 72.35-30 en 72.20-14 eveneens zouden winnen.Van 72.35-30 kon ik mij dat voorstellen: tenslotte moest wit het na 72.20-15 22-28 sowieso van 73.35-30! hebben. Maar na 72.20-14 22-28 kon ik met de beste wil van de wereld geen winst vinden, niet na 73.14-9/10 28-33 =, noch na 73.35-30 23-29! 74.42x24 32-37 75.24-47 28-32! enz. of na 73.42-48 28-33! enz.) ]
5.25-20! 14x25 6.35-30! Zwart geeft het op: hij heeft geen verweer tegen de dreiging 70.34-45 +.
2-0

(2) Sijbrands,Ton
De Problemist, 01-10-2002

Hoe dan ook - wit wint op even verrassende als fraaie wijze door 1.42-31! 32-38 2.14-9! 38-43 3.9-3! 43-48
[ de eerste pointe: 3...43-49 faalt op 4.31-18! en 5.3x44!! +; dus: ]
4.3-26! 48-25 5.35-30!!
[ (de zwarte dam mocht niet losstaan wegens) 5.31-22+/- ]
5...25x48 (andermaal gedwongen) 6.31-37
[ 6.31-42 ]
6...48x31 7.26x42! en de rest is bekend: na 28-32 8.42-20
[ 8.42-15! wint wit te allen tijde op tempo! ]
2-0