DAMMEN door Frank Drost Trouw 20-12-1986

Vandaag wil ik nogmaals terugblikken op de fenomenale prestatie van Alexander Dibman, waardoor deze jonge Russische grootmeester voor de eerste en zeker niet voor de laatste maal de wereldtitel heeft weten te behalen. De nieuwe wereldkampioen steekt momenteel met kop en schouders boven zijn directe concurrenten uit en wanneer Dibman tijdens zijn tweekamp tegen Anatoli Gantwarg in goede doen is, geef ik de oud-wereldkampioen geen schijn van kans. De nieuwe wereldkampioen is tijdens het spel nauwelijks tot compromissen bereid en streeft bij elke voortzetting naar een verder maximalisering van de complicaties. En als zijn tegenstander er dan in slaagt een minder gecompliceerd open speltype op het bord te krijgen blijkt hij zelfs nóg gevaarlijker te zijn dan normaliter van een tegenstander verwacht mag worden. In de volgende partij, waarin de Franse kampioen Luc Guinard de zwarte schijven hanteert, maakt Dibman duidelijk zich met name in het omsingelingsgenre als een vis in het water te voelen.

1.33-29 19-23 2. 35-30 14-19.

De Fransman laat 20-25 achterwege, maar zal zich ongetwijfeld op het verdere verloop van deze favoriete opening van zijn Russische tegenstander hebben voorbereid.

3. 40-35 20-24 4, 29x20 15x24 5 30-25 10-14 6. 45-40 5-10 7. 50-45 10-15 8. 34-30 17-22 9. 31-26.

In zijn analyse van de eerste partij uit zijn tweekamp tegen de legendarische Russische grootmeester Andris Andreiko geeft Sijbrands in het samen het Alexander Munninghoff geschreven matchboek aan dat de opening zoals die hier op het bord wordt gelegd een alternatief is waarbij het centrum aan zwart wordt gelaten. De opening van die partij verliep overigens als volgt:

1. 33-29 19-23 2. 35-30 14-19 3. 40-35 17-22 4. 45-40 10-14 5. 30-25 20-24 6. 29x20 15x24 7. 50-45 5-10 8.32-28 23x32 9. 37x17 12-21 10. 38-33

waarna wit probeerde om de druk op de zwarte schijf op veld 24 op te voeren. (Sijbrands-Andrerko, tweekamp om het wereldkampioenschap dammen 1973)

Partijverloop: 9. ... 11-17 10. 36-31 7-11 11. 32-27 2-7!

een wat ongebruikelijke voortzetting in dit speltype, omdat een open veld twee in verband met damcombinaties naar dat veld als hinderlijk wordt ervaren. Toch is de tekstzet een waardevolle versterking in het zwarte openingsspel, omdat hierdoor juist een voor de ontwikkeling van zwart belemmerende damcombinatie naar veld 1 wordt uitgeschakeld, Maar dit wordt over enige zetten pas goed zichtbaar.

12. 37-32 22-28! 13. 41-37 17-21! 14. 26x17 12x21!

Als men nu schijf 1 naar 2 verplaatst kan de witspeler naar dam combineren met

15. 25-20 14-34 16. 40-20 15x24 17. 35-30 24x35 18. 44-40 35x33 19. 38x29 23x34 20, 32x1 21x41 21, 1x40 enz.

Het is deze combinatie die Gulnard met zijn 11. ... 2-7! bewust heeft omzeild en dit betekent dat hij willens en wetens deze uitermate scherpe opening tegen zijn geduchte tegenstander op het bord heeft gebracht,

15. 46-41 11-17 16. 38-33 6-11

het alternatief 17-22 dat het beeld van de partij een geforceerd karakter heeft, ziet er bijzonder gevaarlijk uit.

17. 33x22 17x28 18.42-38 11-17 19. 38-33 7-11 20. 33x22 17x28 21 48-42 1-6 22 39-34!

Ondanks het feit dat deze zet strategisch gezien misschien en zelfs wel gedwongen is voorzie ik haar,van een uitroepteken omdat het de aanzet is tot een lokzet waaruit een vrijwel geforceerde afwikkeling voortkomt waaraan de witspeler een klein maar in de handen van Dibman o zo belangrijk voordeel overhoudt.

(Zie diagram 1)

Wit 16 schijven op 25, 11, 30, 31, 32, 35, 37, 39, 40 tot en met 45, 47 en 49. Zwart 16 schijven op 3, 4, 6, 8, 9, 11, 13, 14, 15, 16, 18, 19. 21, 23, 24 en 28.

In de diagramstand was 43-38 verhinderd door 14-20. 25x14 19x10, 30x19 23x14, 32x12 21x34, 40x29 8x17 met schijfwinst voor zwart. En omdat met een zet als 42-38 de poot 38, 42. 47 zou worden opgegeven kwam ook dat niet serieus in aanmerking. Vanuit de diagramstand vervolgde de witspeler derhalve met

22. 39-34 11-17 23. 43-38 24-29?!

denkt de witte stelling verder te ontkrachten, omdat hij van mening is dat met de tekstzet 44-39 verhinderd is! Groot zal Guinards verbazing zijn geweest toen hij zag dat Dibman wel degelijk

24.44-39!

speelde. De clou is dat de doorbraak naar veld 44 met 24.... 29-33 25. 38x29 19x24 26. 30x10 9-14 27. 10x19 13x44 faalt door 28.49-43! en nu of 44-50 29. 43-39 50x33 30. 25-20 15x24 31 34-29 23x34 32. 32x12 21x32 33. 37x19! of 28 ....18-22 29. 27x29 44-49 30. 32x23 49x36 (na 49x5,37-32 staat zwart nadelig) 31. 42-38 zwart dreigt zijn dam te verliezen met 47-42 en 38-33 en na 33. 36-13 of 36-9 komt de dam ook in moeilijkheden. De enige goede mogelijkheid heeft zwart hier nog in 32.... 15-20! 33. 25-14 36-9! 34. 37-32 gedw. 9x42 35.47x38 17-22! en met een schijf achter staat zwart zeker niet slechter! Maar vanuit de stand na 24. 44-39 zijn dit fastig te berekenen varianten waarvan de laatste mogelijkheid ook door Dibman niet zal zijn bevroed en vandaar dat Guinard vervolgde met

24. ...28-33 25. 39x28 18-22 26. 27x18 13x33 27. 31-26

vanaf dit moment is het driehoekje 16, 17, 21 de achilleshiel van de zwartspeler.

27...8-13 deze wat onevenwichtig aandoende zet moet wel, omdat zowel 9-13 ais 8-12 verhinderd waren door 30-24 gevolgd door 40-34 enz.

28.49-44 3-8 29. 44-39

de witspeler wil het verworven voordeel zo rustig mogelijk uitbuiten. Ook het spel kat en muis behoort tot Dibman 5 favoriete bezigheden.

29.....33x44 30. 40x49 29x40 31. 45x34 8-12 32. 34-29 23x34 33. 30x39 15-20 34. 37-31 12-18 35. 39-34 20-24 36. 34-30 13-23 37. 38-33 13-18 38. 31-27 9-13 39. 42-38 23-29 40. 47-42 18-23 41. 41-36 13-18 42. 42-37 4-10 43. 33-28 10-15 44, 37-31 15-20 45. 27-22 18x27 46. 31x11 6x17 47. 49-43 17-22 48. 28x17 21x12 49. 43-39 29-34 50. 32-27! 34x21 51. 26x8 23-28 52. 8-2 28-33 53. 2-13 het klopt allemaal als een bus 19x8 54. 30x10 16-21

(op 20-24 volgt 10-4 en vervolgens 4-15!)

55. 25x14 21-27 56. 10-4 27-31 57. 36x27 33-39 58. 4-9 en de zwartspeler gaf zich gewonnen.

Dan heeft u van mij de oplossing tegoed van de opgave van de vorige week. Wit 11 schijven op 13, 24, 25, 31, 32. 34, 38, 40, 42, 43 en 47, Zwart 11 schijven op 2, 4, 9, 10, 14, 15. 18, 21. 22. 27 en 36. In dit probleem van W. Haanstra uit 19-29 wint wit door 1. 24-29 14x23 2. 25-20 15x24 3. 38-33! ad-lib 4. 4741 ad-lib 5. 31-26 49x35 6. 26x30 35x8 7. 34x5! Een schitterende combinatie waarin de crisistijd zich nog niet weerspiegelt.

Tot besluit van deze kolom geef ik u nog een diagramstand ter overdenking mee. Dit om mythevorming rond Alexander Dibman tegen te gaan en duidelijk te maken dat ook hij in grote moeilijkheden kan komen te verkeren. Wit (Kouame) 9 schijven op 16. 27. 31, 32. 33. 34, 39, 43, en 44. Zwart (Dibman) 9 schijven op 8, 9, 12, 17, 21, 23, 24, 25 en 30. De witspeler verkeerde hier in vliegende tijdnood en Dibman vroeg en kreeg op dit moment de remise. Maar wat zou er gebeurd zijn als de Afrikaner had doorgespeeld? We zullen het nooit weten.