Kasparov: 'Ik zal het brave jongetje van Gorbatsjov vernietigen'

Limburgsch dagblad 06-10-1990

• Als blikken konden doden. Het duel tussen Gari Kasparov (links) en Anatoli Karpov is een botsing van twee levenshoudingen.

NEW YORK 'Het schaakbord is de wereld', schreef de Engelse filosoof Thomas Huxley. In dat licht wordt de vijfde tweekamp tussen Kasparov en Karpov de patch tussen de Marxist/Lenilist Karpov en de conservatie democraat Kasparov. Het mjfde hoofdstuk van het klassieke drama tussen Kasparov en Karpov is actueler dan ooit. De match is veel meer dan een schaakwedstrijd om de wereldtitel plus vijf-achtste van drie miljoen dollar, veel meer aan een gevecht tussen zwart wit. Het is een strijd tussen wee levenshoudingen, twee ideologieën.

In het land van Bobby Fisher botende beste twee schakers van de wereld voor de vijfde keer. Op 9 september 1984 begonnen beide spelers aan hun eerste WK-tweekamp. De match werd de meest bizarre en spraakmakende uit de geschieden. Nog steeds wordt er gespeculeerd over de achtergronden van de interventie in februari '85 na 48 partijen door schaakbaas Campomanes. Karpov werd door de Kasparov-fans voor eeuwig omgedoopt tot Karpomanes.

Afgrond

Des maanden later won Kasparov tweede match (13-11). Op 9 november 1985 werd hij, 22 jaar, de jongste wereldkampioen ooit. Het ar daarop bleef hij overeind in de revanche in Londen/Leningrad 12,5-11,5). In Sevilla '87 hing hij boen de afgrond, maar kreeg voet op paste grond door de overwinning in de 24e en laatste partij (12-12), waardoor hij zijn wereldtitel nog juist bedoeld.

Hoofdstuk vijf begint maandag 8 oktober in het Hudson Theatre, Hodel Macklowe, in New York. Een dag herder is de opening in het super luxueuze Waldorf Astoria Hotel aan fifth Avenue. De match omvat 24 partijen met oud speeltempo (40 zetten in 2,5 uur) en verhuist halfweg ar Lyon. Beide grootmeesters ebben het recht op drie time-outs. New York wordt gespeeld op maandag, woensdag en vrijdag, in lyon vanaf 24 november op maandag, woensdag en zaterdag.

Dimensie

De tweekamp heeft een extra dimensie door de politieke omwenteling in beider geboorteland. En de sol van Kasparov en Karpov daarin. Karpov was de protegé van Brezjnen schakelde moeiteloos over aar Gorbatsjov. Kasparov vergeleek hem sarcastisch met een kameleon. ,,Vroeger was hij het brave jongetje van Brezjnev, nu is hij het or ave jongetje van Gorbatsjov. Alsof er tussen die twee geen verschil destaat."

Karpov is lid van het parlement. Niet rechtstreeks gekozen, maar op oasis van zijn voorzitterschap van Net Comité voor de Vrede, een sociale instelling die jaarlijks miljoenen guldens te besteden heeft aan humanitaire doeleinden. Daarvoor niest de in Zlatoöest, in de Oeral, geboren zoon van een mijningenieur de hele wereld af. En door de Sovetunie, waar hij zich graag met arbeiders laat fotograferen met zijn onderscheidingen (o.a. de orde van Lenin) op de borst.

Communist

Karpov is een overtuigd communist. Met kapitalistische trekjes. Hij is miljonair, in roebels en buitenlandse valuta. Bewoont een riante flat in Moskou met zijn vrouw Natalja Boerlanova, een historicus, heeft een datsja (buitenhuis) in Odessa aan de Zwarte Zee en een bijzonder waardevolle collectie postzegels en antieke schaakspellen. Kasparov heeft zich walgend afgekeerd van het Marxisme.

Drie jaar geleden liep hij aan de hand van Gorbatsjov. Na zijn overhaaste vlucht uit Bakoe, de hoofdstad van Azerbaidsjan, werd de half- Armeense (moeder) en half-Joodse (vader) lastpost steeds radicaler. In mei was hij betrokken bij de oprichting van de democratische partij. Hij lonkte naar het voorzitterschap, maar maakte van de oprichtingsvergadering zon chaos, dat hij een erebaantje kreeg (vice-voorzitter) en uit eigen zak de partij krant mocht oprichten. Het was één van de twee nederlagen die hij in 1990 naast het schaakbord leed.

Luxe

Wereldkampioen Kasparov meldt dagelijks zeer begaan te zijn met het lot van zijn landgenoten. Daarbij wordt hij niet gehinderd over enige gêne over zijn eigen luxe leventje. Hij rijdt in een Mercedes 300 SE, heeft een gouden Rolex, koopt zijn maatpakken bij Saville Row, heeft een tic voor modieuze schoenen, houdt alle dagen van het jaar suites gereserveerd in de St James Clubs van Londen en Parijs en bezit lucratieve sponsorcontracten met een firma in schaakcomputers en een frisdrankengigant.

De decadente westerse levensstijl weerhoudt hem niet de perestroika en glasnost van Gorbatsjov af te kammen. De hamer en sikkel, het symbool van de Sovjetunie, weigert hij. Zijn voorkeur gaat uit naar het rood-wit-blauw van de republiek Rusland van Jeltsin. Het is een van de kleine provocaties in de psychologische oorlogsvoering, die al enkele weken voor de eerste zet is uitgebroken. 

Karpov stelde Krogioes, een corrupte schurk uit het tijdperk Breznjev en aartsvijand van Kasparov, aan als delegatieleider. Kasparov meldde een omkooppoging van zijn secondant Azmaiparasjvili, die twee ton kon verdienen met informatie over de voorbereidingen van de wereldkampioen. Kasparov, in het geheim getrouwd met ene Maria, werkzaam bij het persbureau Novosti, trainde in de Verenigde Staten. 

Hij bereidde zich tussen zijn politieke beslommeringen voor. Speelde alleen een tweekamp over zes partijen (ö'A-'^) tegen de naar Israël geëmigreerde Psakhis, oud-kampioen van de Sovjetunie. Karpov speelde een toernooi, in het Zwitserse Biel, won dat en bracht zijn conditie op peil in Magglingen, het Papendal van Zwitserland.

Favoriet

Voor alle schaakkenners is Kasparov favoriet. „Kasparov is een echte koning," geeft Kortsjnoi aan. „En het schaakspel is een spel van koningen. Niet van kleurloze jongetjes die postzegels verzamelen." Kasparov zelf is ook overtuigd van zijn overwinning. In Sevilla zei hij: 'I will kill him' - 'Ik zal hem doden'. Bij aankomst in New York was hij een tikkeltje diplomatieker: 'I will destroy him' - 'Ik zal hem vernietigen. Maandag begint het spel.